Onderzoek TU Delft: Effect opening grootschalige evenementen bij versoepelingsmomenten 2021-2022 moeilijk terug te vinden in landelijk reproductiegetal

Het effect van het openen van grootschalige evenementen tijdens de versoepelingsmomenten die hebben plaatsgevonden in 2021 en 2022 is moeilijk terug te vinden in het landelijke reproductiegetal van COVID-19 destijds. Dat blijkt uit een analyse van de TU Delft op basis van drie versoepelingsmomenten tijdens de pandemie, waarbij de meest beperkende maatregelen voor evenementen kwamen te vervallen. De analyse is uitgevoerd in het kader van de derde fase van Fieldlab Evenementen, in dit geval specifiek gericht op Kennisverrijking.

De data-analyse door de TU Delft kende als onderzoeksvraag: Is er een relatie te vinden tussen het openen van grootschalige evenementen en de verspreiding van het virus op basis van een data-analyse aanpak? De hypothese was dat het effect van het openen van grote publieksevenementen terug te zien is in een (vertraagde) toename van het R-getal, omdat (1) het besmettingsrisico op evenementen groter is dan op veel andere plekken waar besmetting op kan treden (Kolen et al., 2022)[1], en (2) dat er een vertraging zit tussen opengaan van de samenleving en de evenementen door de tijd die het kost deze te organiseren.

Er is een tijdlijn opgesteld met een overzicht van alle maatregelen die tijdens de pandemie van kracht zijn geweest voor publieksevenementen. Uit dat overzicht is een drietal versoepelingsmomenten (30 juni 2021, 25 september 2021 en 25 februari 2022) geselecteerd waarbij de meeste beperkende maatregelen voor evenementen kwamen te vervallen in combinatie met tal van andere versoepelingen die ook hebben geleid tot veel meer contacten in de samenleving. Op 30 juni 2021 werden evenementen met 100% bezoekerscapaciteit, onder voorwaarden van testen voor toegang of een herstel- of vaccinatiebewijs, toegestaan. Op 25 september 2021: Evenementen met een coronatoegangsbewijs kunnen zonder 1,5m regel. Evenementen binnen: Op 75% van reguliere bezoekerscapaciteit (zonder vaste zitplaats) en met verplichte sluiting tussen 00:00 en 06:00. Buiten: geen beperkingen. En vanaf 25 februari 2022 was een Coronatoegangsbewijs niet nodig en verviel de 1,5 meter regel. Openingstijden en bezoekerscapaciteit weer zoals voor de pandemie.

Voor de drie versoepelingsmomenten die zijn geanalyseerd is niet terug te vinden dat de versoepelingen voor evenementen een grote bijdrage hebben gehad in de verspreiding van het virus (gevat in een toename van het reproductiegetal). Tegelijkertijd is bekend dat de kans op besmetting bij evenementen zonder aanvullende maatregelen groter is dan op veel andere plaatsen waar mensen kunnen zijn. Dat er geen effect in de landelijke ontwikkeling van het reproductiegetal en het aantal besmettingen is te zien kan komen door meerdere factoren. Allereerst is de epidemiologische situatie van belang (onder andere de virusvariant en vaccinatiegraad) en het reservoir aan vatbare personen op het moment na versoepelen. Daarnaast is het aantal contactmomenten op evenementen waarschijnlijk relatief klein ten opzichte van alle andere contactmomenten in de samenleving die dan ook, en soms al eerder, weer toegestaan zijn. Ondanks dat een evenement ‘an sich’ dus risicovol kan zijn, kan het effect van deze evenementen in de landelijke cijfers van het reproductiegetal beperkt blijven omdat de veelheid aan andere contacten en de epidemiologische situatie op dat moment belangrijker zijn.

Aanbevelingen

Op basis van de data-analyse en bevindingen komt de TU Delft met de volgende drie aanbevelingen. Allereerst is aanbevolen om betere data te genereren en verzamelen ter verbetering van de voorbereiding op een pandemie, met als doel om meer en minder gevaarlijke locaties te identificeren en onderbouwen. Het gaat dan met name het beter bijhouden van de kans op besmettingen per eenheid van tijd op een locatie, en de het aantal en type contacten die er zijn op verschillende locaties. Daarmee kan het besmettingsrisico op verschillende locaties worden bepaald en met elkaar vergeleken.

Daarnaast wordt aanbevolen verder onderzoek naar de modellering van de relatieve risicobijdrage van verschillende locaties waaronder evenementen aan het totaal aan besmettingen. Dit maakt inzichtelijk waar het verschil wordt gemaakt en welke locaties nauwelijks bijdragen. Deze kennis kan dan worden meegenomen in een bredere afweging over beperkende maatregelen tijdens een pandemie.

Tenslotte wordt aanbevolen meer onderzoek te verrichten naar de balans tussen het voorzorgsprincipe en risico afwegingen in verschillende fasen van een pandemie. De aanbeveling is om een gelijke risicoafweging te maken bij het openen van de samenleving, als bij het sluiten daarvan. Die afweging moet gemaakt worden op basis van dezelfde informatie en kennis.

Derde fase Fieldlab Evenementen

De derde fase van Fieldlab Evenementen kenmerkt zich door verder COVID-gerelateerd onderzoek. Zoals hiervoor omschreven richtte de TU Delft zich op Kennisverrijking. TNO legde de focus op Innovatie en formuleerde een aantal aanbevelingen om het innovatievermogen en de -snelheid van de evenementenbranche te vergroten. En Logistics Community Brabant (LCB) toonde aan dat Nudging doorlooptijden bij het ticketscan-, visitatie- en barproces evenementen kan verkorten. Het laatste onderzoek werd verricht onder de noemer Bezoekersstromen.

Het volledige rapport is hier te lezen.